Odpowiednia ilość światła dziennego i właściwa jakość oświetlenia sztucznego zapewniają dobrą ostrość widzenia w typowej pracy biurowej, co pozwala uniknąć zmęczenia oczu oraz zminimalizować spadek efektywności pracowników.
Ludzie i zwierzęta mają wewnętrzne zegary, które synchronizują funkcje fizjologiczne w mniej więcej 24-godzinnym cyklu, zwanym rytmem okołodobowym. Każde światło – nie tylko światło słoneczne – przyczynia się do regulacji (lub deregulacji) dobowego rytmu funkcjonowania organizmu. Światło nie tylko pomaga poznać obrazy otaczającego nas świata. To ono reguluje sen, bierze udział w przyswajaniu i produkcji witamin oraz dba o odpowiednią gospodarkę hormonalną. Co ważne, światło bezpośrednio wpływa na nastrój i samopoczucie.
Biorąc pod uwagę, że ludzie spędzają większość swoich dni w pomieszczeniach, niedostateczne oświetlenie lub niewłaściwe projektowanie oświetlenia sztucznego może prowadzić do zmian fazy okołodobowej, co skutkować może bezsennością, otyłością, cukrzycą, depresją. Drastycznie spada efektywność naszej pracy. Niestety zwykłe świetlówki i LED-y nie potrafią skutecznie zastąpić światła słonecznego. Dostępne na rynku rozwiązania, zmieniające jedynie barwę światła białego, działają wyłącznie na nastrój, nie wpływając jednak na regulację rytmu dobowego. Projektując oświetlenie sztuczne należy tak dobrać jego parametry, aby przypominało ono jak najbardziej oświetlenie naturalne.
Praktyczne wskazówki do zastosowania:
Właściwości oświetlenia sztucznego
- Średnie natężenie na biurku powinno wynosić minimum 500 luksów.
- Jeśli projektowane są oprawy z fluorescencyjnymi źródłami, światła powinny mieć stateczniki elektroniczne, eliminujące efekt migotania.
- Można rozważyć wyższy wskaźnik oddawania barw Ra, niż minimum wymagane przez obowiązujące przepisy. W szczególności dotyczy to biur, w których prawidłowe odwzorowanie kolorów jest elementem pracy. W przestrzeniach bez okna, komfort zapewni chłodna barwa emitowanego światła, najbardziej zbliżona do naturalnego. Według certyfikacji WELL wskaźnik oddawania barw Ra powinien wynosić minimalnie 80, R9 powyżej 50 (wskaźnik R9 określa stopień odwzorowania barwy czerwonej – im większy, tym lepsze odwzorowanie czerwonej barwy. W oświetleniu wewnętrznym powinien być na możliwe najwyższym poziomie).
- Projektując oświetlenie powinno się wziąć pod uwagę typ pracy i potrzeby pracowników. Warto precyzyjnie podzielić strefy oświetlenia. Idealnie, gdy pojedyncza strefa obsługuje maksymalnie cztery stanowiska i może być sterowana z poziomu tej grupy pracowników.
- Współczynnik olśnienia UGR powinien być wyższy niż 19.
- Źródło światła nie powinno być widoczne.
- Oprawy oświetleniowe powinny być odpowiednio często czyszczone oraz wymieniane.
- Zalecana jest regularna wymiana źródeł światła, aby zapobiec migotaniu.
- Wzrok użytkownika przenosi się wielokrotnie z płaszczyzny pracy w różnych kierunkach, dlatego korzystniej jest, jeśli natężenie oświetlenia jest możliwie równomierne.
- Oprawy sufitowe nie powinny być bezpośrednio skierowane na ekrany komputerów.
- Należy dostosować lokalizację opraw do układu stanowisk pracy, żeby ograniczyć zjawisko olśnienia.
Oświetlenie zgodne z rytmem dobowym
- Projektowanie oświetlenia zgodnego z rytmem okołodobowym różni się zasadniczo od standardowego. Projektując oświetlenie w duchu idei Human Centric Lighting należy rozważyć stopień natężenia światła, jakość i skład widma światła oraz czas ekspozycji. Jeśli światło emitowane przez oprawę ma skutecznie dążyć do imitacji światła słonecznego, nie może świecić punktowo.
Czujniki kontrolujące oświetlenie
- Czujniki obecności regulują poziom natężenia na danym stanowisku lub w danej strefie pracy.
- Czujniki natężenia światła dziennego regulują poziom natężenia oświetlenia sztucznego w biurze.
Dodatkowo, pracownik powinien mieć dostęp do lampek biurkowych, co jest alternatywnym rozwiązaniem. Warto podkreślić jednak, że prawidłowo zaprojektowane oświetlenie sztuczne nie wymaga stosowania dodatkowego doświetlania.