Komfort termiczny jest stanem umysłu, który wyraża zadowolenie lub jego brak z temperatury otaczającego środowiska. Zależy to od dwóch rodzajów czynników:
- Warunków termicznych, które obejmują temperaturę powietrza, wilgotność, ruch powietrza oraz temperaturę promieniowania, np. chłodne powietrze blisko okna;
- Indywidualnych czynników osobistych pracowników, takich jak poziom aktywności fizycznej oraz odzież. Ważnymi zmiennymi są również czynniki fizyczne, takie jak masa ciała, płeć czy wiek.
Odczuwanie temperatury otoczenia jest doznaniem subiektywnym i indywidualnym, dlatego wyzwaniem staje się ustalenie, czy w danym pomieszczeniu jest ustawiona na optymalnym poziomie.
Komfort termiczny wpływa na nastrój, efektywność, satysfakcję z pracy i produktywność. Zbyt nagrzane biuro sprawia, że pracownicy czują się zmęczeni, zaś biuro zbyt zimne utrudnia utrzymanie koncentracji. Badania pokazują, że jeśli temperatura jest zbyt niska, wydajność pracy spada o 4%, z kolei, jeśli jest zbyt wysoka, zmniejsza się o 10%. W temperaturze 30°C wydajność spada o 8,9%. Przyjmuje się, że idealna temperatura dla pracowników biurowych to 22°C.
Brak komfortu cieplnego jest jedną z głównych przyczyn niezadowolenia użytkowników biur, głównie z powodu przeciągów (rekomendowana prędkość nawiewu to 0,2-0,4 m/s) lub niemożności samodzielnej kontroli.
Według wytycznych dotyczących ergonomii biurowej, temperatura w pomieszczeniach powinna być utrzymywana w sezonie letnim w przedziale 23-26°C, zaś w sezonie zimowym w przedziale 20-23°C przy wilgotności względnej 50%. Jednocześnie należy pamiętać, iż różnica pomiędzy temperaturą wewnętrzną a zewnętrzna nie powinna przekraczać 5-7°C, w przeciwnym razie może to powodować przeziębienia. Zalecany przedział wilgotności względnej to 40-60%. Zbyt suche powietrze w pomieszczeniu może powodować problemy z oddychaniem, takie jak podrażnienie śluzówki, czy podatność na infekcje. Z drugiej strony, zbyt duża wilgotność powietrza, przyczynia się do rozwoju bakterii, roztoczy czy pleśni.
Omawiając temat komfortu termicznego, należy również rozważyć kwestię indywidualnych preferencji. Metabolizm i aktywność fizyczna zależą od cech indywidualnych poszczególnych osób. Badania wykazały, że mężczyźni na przykład zgłaszają dyskomfort spowodowany wzrostem temperatury znacznie wcześniej niż kobiety. Kolejnym czynnikiem warunkującym komfort cieplny jest rodzaj stosowanej odzieży.
Praktyczne wskazówki do zastosowania:
Kontrola temperatury i wilgotności
- Pracownikom należy zapewnić możliwość regulacji temperatury. Minimum jeden termostat powinien się znajdować na powierzchni 60m2 lub przypadać na maksymalnie 10 osób. Kontrola za pomocą termostatu lub za pomocą aplikacji.
- Wskaźniki temperatury powinny znajdować się w odległości min. 1m od okien, ścian, grzejników, wentylatorów i innych potencjalnych źródeł chłodu i ciepła.
- Stosowanie czujników pomiaru wilgotności. Jeżeli wilgotność jest zbyt niska, należy zgłosić to do zarządcy budynku. Jeżeli nie ma możliwości zwiększenia poziomu wilgotności powietrza w biurze, należy doprojektować nawilżacze.
Dostosowanie do indywidualnych preferencji
- Należy zapewnić pracownikom stały dostęp do wentylatorów oraz koców. Grzejniki, farelki nie są rekomendowanym rozwiązaniem ze względu na pobieranie prądu i zagrożenie pożarowe w przypadku nieumiejętnego stosowania. Na rynku dostępne są fotele z funkcją grzania i chłodzenia, maty grzejące do zastosowania pod biurkiem lub na biurko.
- W firmie może być wprowadzana polityka elastycznego dress codu, umożliwiająca dostosowanie ubioru do panujących aktualnie warunków atmosferycznych.
- Kierując się indywidualnymi preferencjami termicznymi pracowników, można pozwolić na dowolność wyboru miejsca pracy – patrz: karta Free address. W takim przypadku w biurze powinny znajdować się miejsca o różnej temperaturze (często dzieje się tak w sposób naturalny, ze względu na ekspozycję biura).
Edukacja pracowników
- Edukacja pracowników na temat działania i kontroli systemu ogrzewania i klimatyzacji. Wiele pracowników nie wie, jak poprawnie kontrolować temperaturę w biurze.
- Edukacja pracowników na temat możliwości adaptacji do skrajnych temperatur (np. spożywanie odpowiedniej ilości płynów w trakcie upałów, odpowiednie ubranie).
Zaawansowane pomiary komfortu termicznego
- Poza standardowym badaniem komfortu termicznego (temperatura, wilgotność) można przeprowadzić badania wysoko specjalistycznym sprzętem – miernikiem mikroklimatu, tzw. czarną kulą.
Elementy zacieniające
- W celu zmniejszenia efektu przegrzewania się biur w okresie letnim należy wyposażyć okna w rolety, żaluzje lub inne elementy, które będą pozwalały przesłonić okno, a tym samym ograniczyć ilość ciepła dostającego się do środka pomieszczenia. Rozwiązanie to minimalizuje również efekt olśnienia w dni słoneczne – patrz: Indywidualna kontrola oświetlenia oraz Komfort termiczny podczas upałów.